Giảo cổ lam hay còn có tên gọi khác là cỏ trường thọ (Trung Quốc), phúc ẩm thảo (Nhật Bản), cây trường sinh, dền toòng, cổ yếm, ngũ diệp sâm, ... Tên khoa học của giảo cổ lam là Gynostemma pentaphyllum, cây thuộc họ bí (Cucurbitaceae).

Theo các nghiên cứu, giảo cổ lam là loài cây mọc hoang ở những khu rừng thưa, có độ ẩm thấp và khí hậu lạnh như Triều Tiên, Nhật Bản, Trung Quốc, ... Tại Việt Nam, giảo cổ lam được tìm thấy nhiều ở vùng núi Fansipan thuộc tỉnh Sa Pa và núi đá vôi thuộc tỉnh Hòa Bình.

Mặc dù loại dược liệu này đã phổ biến tại các quốc gia như Trung Quốc và Nhật Bản từ lâu với những bài thuốc đặc trị và công dụng thần kỳ, nhưng tại Việt Nam, khi phát hiện, thu hoạch và nghiên cứu, đã cho thấy rằng chất lượng của giảo cổ lam tìm thấy ở nước ta cũng cho chất lượng tương đương với hai loài tìm thấy ở Trung Quốc và Nhật Bản.

Giảo cổ lam là một loại thực vật thân thảo, dây leo, nách lá có các tua cuốn đơn để leo. Lá của cây giảo cổ lam có đặc điểm là lá kép hình chân vịt, lá xòe ra giống các ngón tay trên bàn tay. Mỗi cành có từ 5 - 7 lá, hoặc cũng có khi 9 lá. Bề mặt lá sần sùi, mặt trên của lá có màu xanh lục đậm, mặt dưới có màu nhạt hơn.

Hoa của cây giảo cổ lam mọc thành từng cụm giống cái chùy, gồm nhiều hoa nhỏ có màu trắng, cánh hoa xòe ra và rời nhau như hình sao, có 3 vòi nhụy ở bầu. Quả của cây giảo cổ lam có hình cầu với đường kính khoảng 5 – 9mm, có màu đen khi chín.

Giảo cổ lam được chia làm 3 loại tùy vào đặc điểm của lá:

• Loại 3 lá: Giảo cổ lam 3 lá thường có 3 lá ở phần to nhất của dây leo và loại này ít được sử dụng, vị nhạt và không thơm bằng các loại còn lại.
• Loại 5 lá: Giảo cổ lam 5 lá được dùng nhiều nhất vì có tác dụng tốt nhất. Loại này có mùi thơm nhẹ, sau khi phơi khô và dùng uống sẽ thấy vị đắng nhưng về sau sẽ cảm nhận được vị ngọt thanh.
• Loại 7 lá: Giảo cổ lam 7 lá cũng gần như 3 lá, nhưng vị đắng và khó uống hơn.

"Giảo cổ lam có tác dụng gì?" Giảo cổ lam có thành phần hóa học chính là hai hợp chất flavonoid và saponin, ngoài ra còn có nhiều vitamin và khoáng chất rất cần thiết đối với sức khỏe như kẽm, sắt, mangan, phốt pho, selen, ...

Trong nhiều loại giảo cổ lam, hàm lượng hợp chất saponin có giảo cổ lam loại có 7 lá là nhiều nhất, thậm chí nhiều hơn nhân sâm từ 3 – 4 lần. Với những thành phần hóa học đó, giảo cổ lam được nghiên cứu là mang lại những tác dụng sau:

• Hạ đường huyết, hỗ trợ điều trị và ngăn ngừa các biến chứng của bệnh tiểu đường type 2: Hoạt chất saponin có trong giảo cổ lam được nghiên cứu và chứng minh là làm giảm và ổn định đường huyết, cải thiện biến chứng rối loạn mỡ máu ở bệnh nhân tiểu đường type 2.
• Giảm cholesterol trong máu, ngăn ngừa xơ vữa động mạch, phòng ngừa tai biến mạch máu não và các bệnh tim mạch: Các hợp chất có trong giảo cổ lam giúp làm giảm cholesterol toàn phần, triglycerid và một loại cholesterol xấu - LDL có hại cho sức khỏe, từ đó giúp phòng ngừa xơ vữa động mạch, tai biến, đột quỵ, ...
• Điều trị bệnh tăng huyết áp và phòng ngừa biến chứng của các bệnh tim mạch: Các hợp chất có trong giảo cổ lam giúp kiểm soát huyết áp, điều trị bệnh tăng huyết áp, làm giảm các cơn đau tim và phòng ngừa biến chứng của các bệnh về tim mạch.
• Chống khối u và hỗ trợ điều trị bệnh ung thư: Các hoạt chất trong giảo cổ lam có khả năng ngăn ngừa không cho khối u phát triển, đặc biệt là hàm lượng lớn hợp chất saponin giúp tiêu diệt các tế bào ung thư vú, ung thư phổi, ung thư đại tràng, ung thư tử cung, ...
• Tăng cường hệ miễn dịch, tăng sức mạnh: Hợp chất saponin trong giảo cổ lam được nghiên cứu là giúp cân bằng tối ưu hệ miễn dịch, nội tiết tố, ....
• Làm giảm các triệu chứng của bệnh gan và tăng cường bảo vệ gan: Các hoạt chất có trong giảo cổ lam giúp làm giảm những cơn đau gan và triệu chứng của bệnh gan, đồng thời tái tạo tế bào gan để bảo vệ gan.

Ngoài ra, giảo cổ lam còn có những tác dụng sau:

• Giúp giải tỏa căng thẳng, điều trị mất ngủ, an thần: Giảo cổ lam được biết đến là loại dược liệu giúp tinh thần minh mẫn, tăng cường năng lượng và bảo vệ hệ thần kinh.
• Chữa chứng thèm ăn, béo phì, hỗ trợ giảm cân: Hoạt chất giúp hoạt hóa men AMPK có trong giảo cổ lam giúp tăng cường quá trình chuyển hóa năng lượng trong cơ thể và đốt cháy mỡ thừa, là loại dược liệu giúp kiểm soát cân nặng hiệu quả.
• Chữa ho, viêm phế quản mãn tính
• Chữa đau dạ dày mãn tính, táo bón
• Ngăn ngừa rụng tóc, chống lão hóa da
• Giúp tăng cường máu vận chuyển lên não, phòng ngừa suy giảm trí nhớ ở người cao tuổi

4. Liều dùng và cách dùng giảo cổ lam

5. Những lưu ý khi dùng giảo cổ lam

6. Những đối tượng không nên sử dụng giảo cổ lam